Wszystko o balonach w pytaniach i odpowiedziach;
Pytania ciekawskich i odpowiedzi znawców przedmiotu.
Czy powłoka balonu może się zapalić od płomienia palnika?
Tworzywo, z którego wykonana jest powłoka balonu, jest impregnowane niepalnym środkiem. Można oczywiście z powodu nieuwagi, np. podczas napełniania balonu, wytopić płomieniem niewielką dziurę w dolnej części powłoki. Nie jest to wprawdzie groźne zdarzenie ale wymaga pracochłonnej naprawy. Dlatego powłoki balonów w dolnej części, najczęściej narażonej na bezpośredni kontakt z płomieniem, wykonane są ze specjalnej tkaniny o nazwie NOMEX. Wytrzymuje ona temperaturę nawet do 1300°C!
Jak się napełnia balon?
Trzeba najpierw rozłożyć powłokę. Kosz wraz z palnikiem oraz zamocowanymi wewnątrz butlami z gazem musi zostać położony w jej dolnej części. Następnie za pomocą karabinków łączy się linki nośne powłoki z linkami kosza i ramą palnika. Pompowanie powietrza odbywa się przez obszerny otwór w dolnej części powłoki. Używa się do tego celu spalinowego wentylatora znajdującego się w wyposażeniu balonu. Gdy balon jest mniej więcej w połowie napełniony zimnym powietrzem, można uruchomić palnik. Powietrze, stopniowo się ogrzewając, unosi do góry powłokę i całkowicie ją wypełnia. Dalsze ogrzewanie spowoduje start balonu.
Jak wysoko może polecieć balon?
Maksymalny pułap lotów balonów na ogrzane powietrze wynosi zwykle kilka kilometrów. Dokonano już nawet na tego typu balonie udanego przelotu nad Mount Everestem! Przeważnie jednak podczas lotów reklamowych lata się bardzo nisko, tak aby zapewnić dobrą czytelność reklamy umieszczonej na powłoce. Podczas lotów turystycznych, ich wysokość zależy od preferencji pasażerów.
Czy na lot balonem zabiera się spadochrony?
Zazwyczaj nie. Podobnie zresztą jak w samolotach pasażerskich. Balony są jednymi z najbezpieczniejszych statków powietrznych i podczas lotów turystycznych nie są wymagane spadochrony. Wyjątek stanowią niektóre loty, np.: sportowe wysokościowe i specjalne - związane z większym ryzykiem.
Jak wysoka temperatura panuje wewnątrz powłoki balonu?
Udźwig balonu zależy od różnicy temperatur pomiędzy powietrzem w powłoce, a powietrzem otaczającym. Zazwyczaj do lotu wystarcza temperatura 90 do 110°C. (zimą wystarczy nawet tylko 30 - 40°C) Powietrza nie należy jednak ogrzewać powyżej 130°C, ponieważ mogło by to spowodować uszkodzenie tkaniny powłoki. Dlatego każdy balon wyposażony jest w elektroniczny termometr informujący pilota o aktualnej temperaturze powietrza w powłoce.
Czy baloniarstwo to sport ekstremalny?
To zależy. Loty balonem kojarzą się większości ludziom z romantyczną podniebną przygodą. Balony należą do jednych z najbardziej bezpiecznych środków transportu. Loty turystyczne organizowane są jedynie przy pięknej, stabilnej pogodzie i z zachowaniem wszystkich możliwych środków ostrożności. Odrębną sprawą są natomiast loty zawodnicze, wyczynowe i pokazowe. Jak to bywa w każdym sporcie, wiążą się zwykle ze zwiększonym ryzykiem i koniecznością wykazania się przez załogę maksimum umiejętności i odwagi.
Ile waży balon?
Kompletny balon, wraz z niezbędnym wyposażeniem i paliwem potrzebnym do lotu, waży około 400 kg. Do jego sprawnej obsługi potrzebna jest 4 osobowa załoga.
Jak się transportuje balon?
Balon wraz z osprzętem, można przewozić średniej wielkości samochodem dostawczym, lub wygodniej, na specjalnej przyczepce ciągniętej przez samochód terenowy. Lądowania balonu często odbywają się w miejscach trudno dostępnych dla zwykłego samochodu.
Czy do balonów nadal używa się balastu w postaci worków z piaskiem?
Tak, ale tylko do balonów napełnianych helem lub wodorem, które obecnie są rzadkością. Balony na ogrzane powietrze nie potrzebują balastu, ponieważ do zmiany wysokości lotu wystarcza zmiana temperatury powietrza w powłoce.
Jak dużą odległość można pokonać balonem?
Specjalnej konstrukcji balonem, na podgrzewany hel, można wybrać się nawet w podróż dookoła świata. Balony na ogrzane powietrze służą jednak do znacznie krótszych wycieczek. Zwykle podczas godzinnego lotu, pokonuje się dystans kilkunastu czasem kilkudziesięciu kilometrów. Zapas gazu w butlach wystarcza maksymalnie na 4 godzinny lot.
Jak się ląduje balonem?
Aby bezpiecznie wylądować balonem, trzeba wybrać odpowiednie pole znajdujące się w linii jego lotu. Im wiatr jest silniejszy, tym pole musi być dłuższe, aby balon zdążył wyhamować przed przeszkodami. Po zbliżeniu się do niego, przestaje się ogrzewać powietrze w powłoce i balon łagodnie opada zatrzymując się po paru metrach lub nawet w miejscu. Powietrze z balonu wypuszcza się przez specjalny, duży otwór w jego górnej części. Lądowanie przy silniejszym wietrze dostarcza nieco więcej emocji. Zwykle kosz po zetknięciu z ziemią przechyla się mocno i jest wleczony przez kilka lub kilkadziesiąt metrów. Trzeba wtedy mocno trzymać się specjalnych uchwytów i cierpliwie czekać aż balon opróżni się całkowicie z powietrza.
Czy możliwe są nocne loty balonem?
Nocny lot balonem należy do jednych z najbardziej widowiskowych zdarzeń. Dzięki podświetleniu płomieniem palnika od wewnątrz, balon wygląda jak gigantyczny chiński lampion lub ogromna żarówka. Aby jednak taki lot był bezpieczny, trzeba tak go zaplanować, żeby lądowanie nastąpiło po nastaniu świtu.
Ile waży balon?
Balon turystyczny waży ok. 400 kg. Na jego masę składa się powłoka ok. 100 kg, butle z paliwem ok. 250 kg i kosz wraz z palnikami ok. 70 kg. Całość wymaga obsługi czteroosobowej załogi.
Ile osób może lecieć balonem?
Małe balony mogą zabrać 2 osoby, trochę większe balony turystyczne od 4 do 6 osób i tych jest najwięcej, ale bywają ogromne balony zabierające do 35 osób. W naszej strefie klimatycznej najczęściej używane są balony zabierające do 6 osób. Ilość osób, jaką balon może unieść, zależy od siły nośnej balonu.
Co to jest siła nośna i jak ją obliczyć?
Do lotów pasażerskich najczęściej używamy balonu z powłoką o pojemności 3600m³. Siła nośna balonu jest wyliczana z różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz powłoki. Jeden metr sześcienny powietrza ma masę ok. 1,2 kg, masa tego samego powietrza podgrzanego do odpowiedniej temperatury to już tylko 0,9 kg/m³. Różnica to 0,3 kg/m³. Niewiele, ale jeżeli pomnożymy to przez pojemność balonu 3600 m³ to daje nam udźwig ponad 1000 kg.
Skąd można wystartować balonem?
Aby polecieć balonem nie potrzebujemy lotniska. Wystartować można wszędzie gdzie tylko znajdziemy dogodny teren o wymiarach 50x50 metrów a nawet i mniej. Może to być łąka, boisko lub pole. Najlepiej, jeśli w pobliżu nie będzie wysokich masztów, lamp czy innych tego typu przeszkód.
Ile kosztuje balon?
Podobnie jak samochody, balony dzielimy na klasy pod względem wielkości i ceny. Mały, jednoosobowy balon sportowy o pojemności 1700 m³ kosztuje ok. 25 tys. euro. Większe turystyczne balony, powyżej 2000 m³ pojemności, mogące zabrać kilka osób, są droższe, ich ceny zaczynają się od 30 tys. euro. Oczywiście na cenę wpływa również jakość wyposażenia.
Nie bez znaczenia jest też logo, czy grafika umieszczona na powłoce. Im bardziej skomplikowana tym powłoka jest droższa. Ok. 2/3 ceny całego systemu balonowego przypada na powłokę.
Gdzie można kupić balon?
Niestety w Polsce nie produkuje się balonów, można je zakupić w Anglii (Cameroon Balloons), w Niemczech (Schroeder) i w Czechach (Kubicek Balloons). Produkcją tych pięknych statków powietrznych zajmują się wyspecjalizowane firmy, posiadające certyfikaty najwyższej jakości np. amerykańska FIREFLY Balloon Inc., oraz angielska LINDSTRAND BALLOONS. Obie firmy produkują najwyższej klasy sprzęt balonowy.
Balon można kupić za pomocą Internetu. I tak aktualnie na stronach WWW.hotairballoning.com jest np. następująca oferta :
Della Bear Complete system - 29 950 $
Cameron A-120 produkcja 2008 - reklamowany - jak nowy! - 21 995$
ale również - FireFly z 1990 r za 3 800 $
Czy w Polsce produkuje się balony albo sterowce?
Próby produkcji balonów były już kilkukrotnie podejmowane w naszym kraju. Nie ma jednak na razie jeszcze producenta, który mógłby jakością lub ceną konkurować z zagranicznymi wytwórcami. Liderem w tej branży jest Angielska firma Cameron Balloons (szczególnie balony o specjalnych kształtach oraz sterowce). Bardzo dobrej jakości balony produkują także: The Balloon Works z USA, Schroeder Fire Balloons z Niemiec, Ultramagic z Hiszpanii oraz firma Kubicek z Czech (produkująca również sterowce).
Czy można sterować balonem?
Sterowanie balonem polega na zmianie wysokości lotu. Balon leci z wiatrem, a wiatr na różnych wysokościach wieje w różnych kierunkach. Zazwyczaj różnica między kierunkiem wiatru przy ziemi, a na 1000 metrach waha się od 15° do 60°. Dzięki temu można kontrolować kierunek lotu. Czasami warunki atmosferyczne umożliwiają lądowanie w miejscu startu balonu. Zdarza się to jednak niezwykle rzadko, a różnica w kierunkach wiatru musi wynosić powyżej 180°.
Dlaczego balon lata?
Balon unosi się, bo jest lżejszy od powietrza. Powietrze znajdujące się w powłoce balonu po podgrzaniu ma mniejszą gęstość niż powietrze ją otaczające. Dzięki temu jest lżejsze, a to pozwala na uniesienie się w górę.
Jaka temperatura panuje wewnątrz powłoki balonu?
Siła nośna balonu zależy od różnicy temperatury wewnątrz i na zewnątrz powłoki balonu. Latem jest cieplej, więc i temperatury w powłoce muszą być wyższe, nawet do 110°C, zimą przy niższych temperaturach wystarczy podgrzać powlokę do 60°C by uzyskać te samą siłę nośną, co latem. Każdy balon posiada czujnik temperatury, dzięki któremu pilot kontroluje temperaturę wewnątrz powłoki. Nie należy przekraczać 130°C, gdyż można w ten sposób przegrzać tkaninę powłoki.
Jakiego paliwa używa się w balonie?
Do ogrzania powietrza w powłoce balonu używa się gazu propan-butan, bądź propanu technicznego. Rozpylany za pomocą specjalnego palnika pali się niebiesko-czerwonym płomieniem. W zależności od wielkości balonu i warunków atmosferycznych, podczas godzinnego lotu zużywa się od 70 do 100 litrów gazu. W lotach sportowych znacznie więcej.
Z czego zbudowany jest balon?
Pozornie, budowa balonu nie uległa zmianie od ponad 300 lat. Kosze wyplatane są z wikliny lub rattanu, a wykończenia wykonane są ze skóry. Nie wynaleziono doskonalszego materiału, który byłby równie trwały, lekki, estetyczny i łatwy w naprawie i konserwacji. Jeżeli chodzi o paliwo i powłokę to tu zaszły rewolucyjne zmiany. Pierwsze balony gazowe napełniane były wodorem, potem ze względu na jego łatwopalność zastąpiono go helem. Dziś balony gazowe to rzadkość ze względu na bardzo drogi hel. Paliwem balonów na ogrzane powietrze jest ogólnodostępny propan-butan. W koszu znajdują się butle, spełniające najwyższe normy bezpieczeństwa, o pojemności od 40 do 80 litrów. Palniki podgrzewające powietrze wykonane są z odpornej na temperatury stali szlachetnej. Powłoka wykonana jest z bardzo trwałych i niepalnych tkanin poliestrowych lub poliamidowych.
Jak wysoko można polecieć balonem?
Rekord wysokości lotu balonem na ogrzane powietrze wynosił do niedawna 19,8 km. Ustanowiony w 1988 roku przetrwał do 2005, gdy został pobity przez indyjskiego milionera, Vijaypat Singhania, który wzniósł się na wysokość 21 km. Loty turystyczne odbywają na ogół do wysokości 2000-3000 metrów, ale prawdziwą atrakcją może być lot na małej wysokości.
Jakie przyrządy pokładowe znajdują się w koszu balonu?
W koszu umieszczony jest wysokościomierz barometryczny, wariometr (pokazuje, z jaką prędkością balon się wznosi lub opada) oraz termometr, który podaje aktualną temperaturę wewnątrz powłoki. Łączność z załogą naziemną, służbami ruchu lotniczego oraz innymi statkami powietrznymi, utrzymuje się za pomocą radiostacji lotniczej. Do dokładnego określania pozycji geograficznej używa się urządzenia GPS.
Jak dużą odległość można pokonać balonem?
Zależy to przede wszystkim od ilości paliwa i prędkości wiatru. Zazwyczaj latamy z prędkością nieprzekraczającą 20 kilometrów na godzinę tj. trochę ponad 5m/s. Paliwa wystarcza na ok.3-4 godziny lotu.
Jakie są optymalne warunki do lotów balonem?
Optymalne warunki pogodowe dla uprawiania baloniarstwa to słaby wiatr - najlepiej 2-3 m/s (4-6 kts), brak takich zjawisk pogodowych jak burze, opady deszczu lub śniegu, termiki itp. Tak, więc pogoda musi być stabilna. Najlepsze warunki do latania dają układy wyżowe. Niskie ciśnienie barometryczne i wysoka temperatura powietrza nie są mile widziane, gdyż nieco ograniczają nośność balonu. Dobrze jest, jeśli kierunek wiatru znacznie zmienia się z wysokością. Daje nam to duże pole manewru. Łatwiej na przykład wtedy dolecieć do zaplanowanego miejsca lądowania.
Latem możemy planować latanie wczesnym rankiem lub późnym popołudniem. W godzinach południowych występują silne podmuchy wiatru związane z termiką, co uniemożliwia bezpieczne wykonanie lotu. Zima natomiast, to pora roku, kiedy możemy latać cały dzień.