Twierdza Przemyśl
O Twierdzy Przemyśl, jej fortach, oblężeniu napisano bardzo wiele publikacji. I nie sposób sprowadzić całego materiału do niniejszego artykułu, który postanowiłem ograniczyć do łączności żołnierzy twierdzy ze światem zewnętrznym, jak również pamiątek, które zostały wydane od 1915 roku i do chwili obecnej ich transport z Twierdzy Przemyśl jest kontynuowany.
Pamięć o wydarzeniach Z IWŚ jest kontynuowana przez różne stowarzyszenia. Jednym z nich, podejmujących zorganizowane działania w celu chronienia zabytków architektury fortecznej na terenie Galicji, upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy, że zespół architektoniczno - militarny Twierdzy Przemyśl jest dziedzictwem kultury wielu narodów, z racji czego winien być zachowany dla potomności – jest Stowarzyszenie 3-go Historycznego Galicyjskiego Pułku Artylerii Fortecznej im. Księcia Kinsky'ego.
Strona internetowa opisująca działalność Stowarzyszenia znajduje się pod adresem http://www.festung.org/
Dzięki Panu Krzysztofowi Kopańskiemu – ogniomistrzowi, uzyskałem sporo pamiątek dotyczących łączności żołnierzy z twierdzy, które w dużej mierze przyczyniły się do powstania niniejszego artykułu.
Z Twierdzą Przemyśl związana jest słynna postać ordynansa 11 kompanii marszowej 91 pułku, czyli sławnego idioty Józefa Szwejka. Autor „Przygód dobrego wojaka Szwejka” Jaroslav Haszek w IV części swojej powieści „przyprowadza" Szwejka do Twierdzy Przemyśl jako jeńca, który przebrany w rosyjski mundur trafia do austriackiej niewoli. Pamięć o dobrym wojaku Szwejku jest w Przemyślu ciągle żywa. Powstało nawet Towarzystwo Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka, które organizuje corocznie „Dni Szwejkowskie”, podczas których spotykają się „miłośnicy” ordynansa.
Na stronie 9 niniejszego artykułu całą stronicę poświęciłem Szwejkowi pokazując jego przygody na kartkach pocztowych czy opisując jego wypowiedzi.
Ciekawostką jest również odsłonięcie pomnika Szwejka na rynku w Przemyślu w dniu 12.07.2008 roku.
Filatelistyka również przyczyniła się do popularyzowania Szwejka wydając serię znaczków przez pocztę czechosłowacką.
tematem uwzględniającym pocztę lotniczą i balonową, przesyłki lotnicze z dopłatą na Fundusz Sierot i Wdów po poległych lotnikach oraz wszelkie pamiątkowe wydania filatelistyczne z tejże okazji aż do chwili obecnej.
Należy przy tym podkreślić fakt, ze z punktu widzenia historii, oblężenie Przemyśla jest bliższe sercom Węgrów niż Austriaków, ponieważ obrona była prowadzona zasadniczo przez oddziały węgierskie. W twierdzy znajdowała się załoga licząca około 127000 żołnierzy. Przeciwnik (Rosjanie) zgromadził około 280000 żołnierzy. Komunikacja z oblężona twierdzą to loty samolotowe, wysyłka poczty również balonami i balonami papierowymi. Historia tych poczt to historia aerofilatelistyki na naszych ziemiach.
16 sierpnia 1914 roku naczelny dowódca wojsk austriackich arcyksiążę Fryderyk oraz Szef Sztabu Generalnego F. Conrad von Hotzendorf wraz z całym sztabem przenoszą Kwaterę Główną z Wiednia do Przemyśla. W tym dniu o godz. 2,00 pociąg specjalny wiozący m.in. Wodza Naczelnego, gen. piech. arcyks. Fryderyka, następcę tronu arcyks. Karola; szefa Sztabu Generalnego, gen. piechoty F. Conrada von Hotzendorfa opuścił Wiedeń, aby po 36 – godzinnej podróży, prowadzonej przez Kraków i Jarosław, przybyć do Przemyśla. Tu dostojni goście zostali na dworcu powitani przez komendanta twierdzy, gen. dyw. Hermana Kusmanka von Burgneustattena wyznaczonego na to stanowisko przez cesarza Franciszka Józefa na kilka miesięcy przed wybuchem wojny.
Twierdza Przemyśl była oblegana trzykrotnie. Pierwsze oblężenie trwało od 26. IX do 9.X.1914 roku. Armia rosyjska po gwałtownych i krwawych szturmach, w których poniosła duże straty, nie zdołała przełamać austro-węgierskiej obrony. Drugie oblężenie trwało od pierwszych dni listopada 1914 roku, do 22 marca 1915 roku, kiedy komendant twierdzy gen. Herman Kusmanek rozkazał wysadzić wszystkie forty w powietrze, zniszczyć broń oraz artylerię forteczną. Następnie załoga przemyskiej twierdzy poddała się. Trzecie oblężenie najkrótsze, miało miejsce w drugiej połowie maja i w pierwszych dniach czerwca 1915 roku. Wojska niemieckie i austro-węgierskie dotarły na przedpole twierdzy 15 maja, a już 5 czerwca zdobyto ostatnie forty.
