Igrzyska Olimpijskie w Berlinie w 1936 roku

Na Igrzyskach Olimpijskich w 1936 roku w Berlinie balon bezzałogowy spełnił swoje zadanie. Żadne z igrzysk nie były tak perfekcyjnie filmowane. Tym - na prośbę Hitlera - zajęła się zdolna reżyserka Leni Riefenstahl (sprawdziła się wcześniej, kręcąc propagandowe arcydzieło z nazistowskiego zjazdu w Norymberdze). Po raz pierwszy zastosowała ruchomą kamerę. Cały spektakl transmitowany był na ogromnych ekranach.

Były również i zaskakujące wydarzenia: zwłaszcza w czasie skoku w dal, gdzie o złoty medal walczyli Owens i Niemiec Lutz Long, który w zasadzie oddał pierwsze miejsce konkurentowi, zwracając mu uwagę na błąd w rozbiegu. To doprowadziło Hitlera do szału i przysporzyło problemów niemieckiemu sportowcowi. Według legendy, wódz Rzeszy odmówił podania ręki czarnoskóremu zawodnikowi. Podobna sytuacja miała miejsce, gdy w skoku wzwyż wygrywali Cornelius Johnson i David Albritton. Hitler demonstracyjnie opuścił wówczas lożę honorową.

Poniżej zdjęcie, a w oryginale jest ono formatu A4 z balonem bezzałogowym, który pod koszem miał umieszczoną kamerę filmującą przebieg igrzysk. O autentyczności zdjęcia świadczy certyfikat, który pod zdjęciem przedstawiam.

Kto znał Berlin przedtem, ten go w czasie olimpijskim nie poznałby. Olbrzymia ilość kilkunastometrowych chorągwi zwisających z wysokich pięter, zmieniła całkowicie wygląd miasta. Zapominam chwilowo o celu mego przybycia do Berlina, a na taśmie pamięci zaczynam nakręcać niecodzienne widoki, zmieniające się z zawrotną szybkością, jak w kalejdoskopie. W Berlinie byłem już niejednokrotnie, ale tak oszołomiony nie byłem jeszcze nigdy. Największy gwar panował na ulicy Unter den Linden. Szerokim chodnikiem płynęła olbrzymia fala różnobarwnego tłumu. Co kilka kroków można było spotkać otoczonych zwartym pierścieniem egzotycznych olimpijczyków rozdających autografy. W Berlinie zapanowała podczas Olimpjady jakaś dziwna manja zbierania autografów, która mimo bezwzględnego tępienia przez policję nie dała się wykorzenić. Wzdłuż całej ulicy porozmieszczane były głośniki, które podawały wyniki z „Terenu bezkrwawych walk”. Po ulicy płynęła nieprzerwana fala samochodów z najrozmaitszych krajów globu ziemskiego. Wśród rodowitych berlińczyków wytworzył się z tej okazji oryginalny sport, albo jak kto woli zabawa, jedni zajmowali się rozpoznawaniem chorągwi różnych państw biorących udział w igrzyskach, a któremi zalane było całe miasto, drudzy odgadywali rasy ludzi, inni znowu odgadywali ze znaków rejestracyjnych samochodów przynależność państwową, jednym słowem każdy, kto znalazł się na ulicach Berlina w czasie Olimpjady, był całkowicie zaabsorbowany tym specyficznym gwarem o oryginalnemi widokami.

Ale nie brakowało też i takich widoków, które na tle tego ruchu ulicznego, wyglądały bardzo śmiesznie. Otóż myli się ten, kto wierzy w całkowicie zmechanizowany ruch na ulicach Berlina. W Berlinie widzi się znacznie więcej dorożek konnych, niż w Warszawie, przyczem dorożki na wysokich okutych żelaznymi obręczami kołach i dorożkarze w ceratowych cylindrach, wyglądają bardzo pociesznie. Ale mimo to „Ordnung” panował wszędzie bez zarzutu.

Niezależnie od przesadnej dekoracji domów, gmachów publicznych, rządowych i pomników, przez środek Berlina prowadziła bardzo długa, bo około 12 kilometrów licząca droga olimpijska, która ciągnęła się od Placu Aleksandra, aż do stadjonu. Kto się dostał na tę drogę, ten już bez trudu trafił na stadjon. Cała droga olimpijska, niezależnie od bardzo obficie udekorowanych domów, zasiana była istnym lasem chorągwi, pozawieszanych na wysokich masztach wprost na jezdni. Przy najlżejszym podmuchu wiatru długie chorągwie odchylały się od masztów i tworzyły tunel o pięknem tęczowem sklepieniu. Przed muzeum zamkowem w otoczeniu olbrzymiego wieńca masztów chorągwianych, palił się znicz olimpijski, przed gmachami państwowemi zawieszone były złote wieńce z dębowych liści i olbrzymie obrazy, przedstawiające najbardziej charakterystyczne widoki niemieckich miast.

Przechodząc przez Plac Paryski, zauważyłem nagłe poruszenie się wśród licznie zgromadzonej publiczności. Po chwili środek ulicy został obsadzony długim podwójnym szeregiem zbitej masy ludzkiej. Nie wiedząc o co chodzi, stanąłem i ja w tym szeregu. Jak się wkrótce okazało, powodem tego poruszenia, był oddział marynarki wojennej, w galowych strojach, dążący na zmianę warty garnizonowej. Podobna historja powtórzyła się niebawem z powodu przyjazdu kanclerza Hitlera, który powracał ze stadjonu.

Kanclerz Hitler w otoczeniu dostojników wojskowych i partyjnych, na olimpijskim stadionie pływackim, podczas odbywających się tam pływackich zawodów.

Ale na opisanie wszystkiego nie starczyłoby całego „Wiarusa”. Spacer w takim zgiełku znurzy szybciej jak najcięższa praca. Koła olimpijskie i swastyki, zaczęły mi skakać przed oczyma jak natrętne komary, więc zacząłem wiać w kierunku mojej kwatery. Pierwszą napotkaną restaurację, uważałem za oazę wśród pustyni. Ale i tu nie znalazłem spokoju. Koła olimpijskie i swastyki były nie tylko na szklankach od piwa, ale nawet befsztyki były udekorowane pięcioma kołami z cebuli. Dopiero, kiedy sobie przypomniałem, że nie posiadam jeszcze biletu na stadjon, i że cały mój długotrwały trud, może być uwieńczony fiaskiem, przyszedłem trochę do siebie.

Na drugi dzień zawody na stadjonie miały się zacząć o godzinie 15-tej, ale już około godziny 12-tej długie szeregi samochodów i przepełnione autobusy dążyły w kierunku stadjonu. Z miejsca speszyłem się, - kiedy wysiadłem z autobusu przed stadjonem i podeszło do mnie kilku panów z zapytaniem, czy przypadkiem nie mam zamiaru odstąpić biletu. Podobno tak polowali na bilety od samego rana. Byli też i tacy, którzy za wstążką od kapelusza mieli karteczki z napisami: „kupię bilet za każdą cenę”. O wejściu bez biletu wobec pięciokrotnej kontroli było nie do pomyślenia. Po dwugodzinnem beznadziejnem krążeniu koło stadionu, wpadła mi szczęśliwa myśl do głowy, przecież posiadam legitymację prasową „Wiarusa” i pieczątka Lufthanzy z niewyraźną datą w paszporcie, którą uzyskałem przy powrotnym locie z Sztokholmu. Z miejsca podszedłem do najwolniejszego przejścia i zażądałem przedstawienia mię jednemu z członków Komitetu Olimpijskiego. Zdziwiony kategorycznem żądaniem bileter wskazał mi tęgiego jegomościa, stojącego za pierwszym kordonem. Dygnitarzowi przedstawiłem się jako korespondent „Wiarusa” i opowiedziałem historję mego przylotu do Berlina w takiej formie, że po obejrzeniu legitymacji i paszportu, dygnitarz wezwał kontrolera i odesłał mię do loży prasowej pod warunkiem, ze jeżeli miejsc wolnych nie będzie, będę zmuszony zrezygnować z zawodów w dniu dzisiejszym. Niech żyje „Wiarus” - pomyślałem sobie, tyle razy wybawił mię już z sytuacji niemal beznadziejnej, ale tym razem sukces ten należy do największych. Loża prasowa znajdowała się tuż nad lożą kanclerza Hitlera. Cały stadjon był z tego miejsca widoczny jak na dłoni. Widok, jaki się roztaczał przed memi oczyma, utkwił mi na długie lata w pamięci. Stadjon, w formie elipsy, podobny był do olbrzymiej misy, w której szary masyw zlewał się z nieboskłonem, zielony trawnik idealnie równego boiska, otaczała ceglasta bieżnia, poprzecinana białemi linjami. Cały stadion otaczał wieniec różnobarwnych chorągwi, z lewej strony stadionu, w olbrzymim kielichu, palił się symboliczny znicz. Nieco dalej wznosiła się wysoka czworokątna wieża, na której zawieszony był olimpijski dzwon.
 
Wieża zaprojektowana w latach 1934-36 jako element kompleksu stadionu olimpijskiego na organizowane w 1936 igrzyska olimpijskie wg. projektu Wernera Marcha, mierzy ponad 77 metrów. Z platformy widokowej roztacza się widok na niemal cały Berlin, od Spandau po Alexanderplatz. Obok widoczna jet także opera leśna, wybudowana w kształcie teatru greckiego w Epidauros. Po wojnie teren należal do sektora brytyjskiego. Wieża spłonęła w 1947 roku, a na początku lat 60-tych odbudowano ją na podstawie planów przedwojennych. Odbudowę prowadził March, przedwojenny architekt kompleksu.

Po prawej stronie, na wysokim postumencie, znajdowały się trzy maszty, na które wciągano chorągwie narodowe, tych krajów, których zawodnicy osiągali jedno z trzech pierwszych miejsc. Na boisku, upięta na wysokim wysmukłym maszcie, powiewała dumnie chorągiew olimpijska z pięcioma kołami na białym tle. Stadjon zapełniony był do ostatniego miejsca. Sto pięć tysięcy osób w symetrycznie rozmieszczonych rzędach ławek uzupełniało ten nadzwyczaj piękny i niecodzienny widok.

Na stadjonie przed lożą kanclerza ustawione było podium, na którem odbywało się wieńczenie zwycięzców. Piękna ta ceremonja, odbywała się w sposób następujący: zdobywcy trzech pierwszych miejsc wchodzili na podjum i stawali frontem do loży kanclerza. Przed zwycięzcami ustawiały się trzy biało ubrane panie. Na dany znak megafon ogłaszał dane techniczne, tyczące danej konkurencji i miejsce zajęte przez zawodnika, po ogłoszeniu panie wkładały zawodnikom wieńce z liści laurowych na głowy. Po wieńczeniu zdobywcy pierwszego miejsca orkiestra grała hymn narodowy tego państwa, do którego należał zawodnik. Podczas grania hymnu publiczność, znajdująca się na stadjonie, stawała frontem do orkiestry. W międzyczasie wciągano na maszty chorągwie narodowe tych państw, do których należeli zawodnicy. Była to jedna z najbardziej uroczystych i miłych ceremonij. 

Dalsze dni płynęły już normalnie. Na inne stadjony, jak również i do wioski olimpijskiej, dostawałem się przy pomocy legitymacji „Wiarusa” bez trudu. Było to zresztą łatwiej, dlatego, że najważniejsze konkurencje, odbywały się na stadjonie głównym. Z sumy wrażeń, odniesionych na Olimpjadzie, można śmiało powiedzieć, że techniczna strona organizacyjna stała całkowicie na wysokości zadania. Wszystko było pomyślane i wykonane w najmniejszych szczegółach. Porządek i jeszcze raz porządek przebijał się wszędzie i na każdym kroku.