ZAWODY BALONOWE O PUCHAR GORDON - BENNETTA W
POLSCE W 1934 ROKU
W roku 1906 w Paryżu, po raz pierwszy urządzono Międzynarodowe Zawody Balonów Wolnych o puchar "Gordon-Bennetta. Nagrodę przechodnią - puchar, ufundował znany amerykański wydawca, Gordon Bennett.
Do pierwszej wojny światowej t.j. do 1914 roku Międzynarodowe Zawody Balonowe o puchar "Gordon Bennetta" odbyły się osiem razy. Po zakończeniu wojny wznowiono zawody dopiero w 1920 roku. Polska w latach 1933-38 zwyciężyła 4-krotnie, a mianowicie: po raz pierwszy w 1933 roku w Chicago (USA), po raz drugi i trzeci w Warszawie w 1934 i 1935 roku oraz po raz czwarty w Brukseli (Belgia) w 1938 roku.
We wrzesniu 1939 roku miały się odbyć 27 Międzynarodowe Zawody Balonów Wolnych we Lwowie, lecz stanęła temu na przeszkodzie druga wojna światowa.
Po raz pierwszy, I-szą nagrodę zdobyła Polska w Zawodach Międzynarodowych Balonowych (1933) w Chicago. Załogę balonu zwycięskiego "Kościuszko" stanowili: kpt. Hynek i kpt. Burzyński. Startując w Chicago, przelecieli 1360 km w ciagu 39 i pół godziny, i wylądowali w puszczy w Kanadzie.
Najprawdopodobnie załoga balonu nie zabrała ze sobą prywatnej poczty.
Ze względu na to, że zgodnie z regulaminem zwycięski kraj miał organizować następne zawody u siebie, odbyły się one w Warszawie.
W 22-gich Międzynarodowych Zawodach Balonowych, które odbyły się dnia 23. 9. 1934 roku w Warszawie ponownie zwyciężyła Polska, zdobywają I-wszą nagrodę rownież na balonie "Kościuszko". Załogę stanowili: kpt. Hynek i por. Pomaski.
Polscy zawodnicy wygrali wyścig balonowy Gordon Bennett w którym były także reprezentowane kraje takie jak Niemcy, Belgia, Szwajcaria, Francja, USA, Włochy i Czechosłowacja. Balon "Kościuszko" wylądował w Rayazas w płn. Finlandii po przebyciu 869 mil z Warszawy, gdzie wyścig się rozpoczął.
Zdjęcie pokazuje startujący balon Kościuszko na początku wyścigu.
Podczas tych zawodów balon "Legionowo" przewiózł pocztę w granicach RP. Przesyłki były dopuszczone w/g zwykłej taryfy. Prócz znaczków obiegowych kasowanych okolicznościowym datownikiem, dolepiano na przesyłkach nalepki propagandowe Aeroklubu RP.
I tu występuje wielki paradoks, gdyż prawie wszystkie czasopisma ogłosiły, że pocztę przewiozły dwa balony "Syrena i Legionowo".
Pan Adam Głowacz w swoich dociekaniach bardzo dokładnie i ze szczegółami opisał ten paradoks.
Możemy znaleźć liczne sprawozdania prasowe zamieszczane w wydawanej wówczas prasie: „…Do zawodów zgłoszono 18 balonów które reprezentowały 8 państw. Polska wystawiła 3 balony „KOŚCIUSZKO” (Fr. Hynek i Wł. Pomaski), „POLONIA II” (A. Janusz i I. Wawszczak) oraz „WARSZAWA II” (Zb. Burzyński i J. Zakrzewski). Zwyciężył ponownie kpt. Hynek przebywając 1333 km. Również drugie miejsce zajęła Polska (balon „WARSZAWA II”), a dopiero na trzecim miejscu znalazł się przedstawiciel zagranicy, w osobie znakomitego Belga, Demuytera.”….
(Skrzydlata Polska Nr 9/1935 r. str. 226).
Przed startem do zawodów odbył się chrzest balonu SP-ANA „WARSZAWA II”.
Oprócz wspomnianych 18 balonów biorących udział w zawodach, startowały również: jeden balon francuski o obj. 600 m3 którego zadaniem było wskazanie prędkości i kierunku wiatru (balon meteorologiczny). Również startowały dwa balony: SP-ANC „SYRENA” (1200 m3) z Aeroklubu Warszawskiego i SL-ANH „LEGIONOWO (1200 m3) Koła Balonowego Wytwórni Balonów, afiliowanego do Aeroklubu Warszawskiego. Według wcześniej przeprowadzonych uzgodnień, oraz podanej do publicznej wiadomości informacji, oba balony miały przewieźć pocztę. Sporządzono dodatkowe stemple w dwóch językach, przeznaczone do odbijania na przesyłkach.
W ostatnim dniu (w dniu zawodów) zaczęto zdawać sobie sprawę z ilości nadanych przesyłek, a tym samym ich ciężarze. Wg podanej przez T. Gryżewskiego, ilości 7.500 szt. przesyłek na 1 balon oraz ok. 10 g. wagi jednej przesyłki, daje to masę około 75 kg. (co umieszczono przypuszczalnie w 2 workach). Oprócz ciężaru, miała zbiorcza przesyłka (worki pocztowe) pewien gabaryt, który w koszu balonu wymagał odpowiedniego miejsca. Od samego początku wiadomym było, że w balonie „SYRENA” znajdzie się stacja nadawcza polskiego radia. W roku 1934 takie „coś” miało niebagatelna masę. Radiostacja typu „RKL/D” (lotnicza) miała masę ok. 46 kg. Oprócz tego potrzebne było zasilanie (w przypadku samolotu - do zasilania obwodów anodowych nadajnika i odbiornika. Do ładowania akumulatora służyła prądnica napędzana wiatrem. Przy 4500 obr/min wytwarzała ona dwa napięcia: 1500 V/100 mA i 6 V/11 A.). Tak wyglądała sprawa zasilania w samolocie. W balonie niesionym prędkością wiatru, prądnica była elementem bezużytecznym. Musiał ją zastąpić zestaw baterii lub akumulatorów. Pamiętajmy, był torok 1934. Nie można o tym nie wspomnieć. Starsi wiekiem filateliści może jeszcze pamiętają radia lampowe tego okresu i ich wielkość . Tranzystory – kto o tym wtedy słyszał.
Antenę stanowiła linka krzemowo-brązowa o długości 60 m. Na jej końcu znajdował się ciężarek o masie 0,75 kg zapewniający jej rozwinięcie się i stabilizację położenia w czasie lotu. A więc „tak uzbrojony” musiał być wtedy balon „SYRENA”. Gdy problem przeanalizowano – zadecydowano: balon „LEGIONOWO” leci z pocztą, balon „SYRENA” – bezwzględnie potrzebny organizatorom zawodów, leci ze stacją nadawczą. Tych ustaleń nie opublikowano, chociaż, jak pisze T. Gryżewski, spotykane są przesyłki na których odbito stemple obu balonów. Albo to wykonano wcześniej, omyłkowo. Albo już znano decyzję i robiono „rasę”
Następnego dnia IKC w nr 267 (Kraków, środa 26.09.1934 r.) pisze: (fragment artykułu opisującego przebieg zawodów)
"Nadeszła również do Warszawy telegraficzna wiadomość o wylądowania polskiego balonu „Legjonowo”, który wystartował poza konkursem. Załogę tego balonu stanowili por. Wiśniewski, inż. Walewski i p. Rojek. Balon „Legjonowo” wylądował o godz. 6-tej rano w miejscowości Szczuczyn na granicy Prus Wschodnich. Załoga balonu nie miała zezwolenia na lot poza granicami kraju i wskutek tego musiała lądować.
O drugim balonie polskim „Syrena”, który wystartował również poza konkursem nie nadeszły dotychczas wiadomości. Balon ten wystartował znacznie później, bo dopiero koło godz. 8 i pół wieczorem, mając na swym pokładzie radjostację nadawczą. Przy jej pomocyprzekazano audycję z przebiegu lotu".
NOWINY CODZIENNE w nr 267 (Warszawa, wtorek 25 września 1934 r.), pisały w artykule:
„Legionowo” z pocztą balonową
Pierwsza wiadomość, jaką otrzymano nadeszła o balonie „Legionowo” (1200 m..sz.), który leciał poza konkursem i zabrał ze sobą kilkanaście worków z pocztą. Balon „Legionowo” „Syrena” mówi
"W dwie godziny po odlocie zawodników z Warszawy wystartował balon „Syrena” (pojemn. 1200 m.), którego zadaniem było informować przez radio, jak się przedstawia przebieg lotu balonów i jakie są szanse zawodników. Balon ten wziął ze sobą krótko falową radiową stację nadawczą. Nawiązał kontakt z Warszawą i posypały się przez radio niezwykle zajmujące i barwno opowieści.……………."
SŁOWO POMORSKIE w nr 218 ( Toruń, niedziela, 23. 09.1934 r.) potwierdzało powyższą informację:
Transmisja z balonu
Warszawa, sobota
"Razem z innemi, wystartują polski balon „Syrena”, własność Aeroklubu R. P. z którego za pomocą radiostacji krótkofalowej nadany będzie reportaż o przebiegu lotu. Audycja ta będzie transmitowana przez „Polskie Radio”, na co zwracamy uwagę wszystkich radiosłuchaczy; początek około godziny 16.00".
BALON - SP-AHN „ LEGIONOWO ” Miejsce startu - WARSZAWA (lotnisko na Polu Mokotowskim)
Miejsce lądowania - SZCZUCZYN BIAŁOSTOCKI.
Datownik odbiorczxy
- SZCZUCZYN BIAŁOST. 24 IX 34 - 1 a
- SZCZUCZYN BIAŁOST. 24 IX 34 - 2 b
- SZCZUCZYN BIAŁOST. 24 IX 34 - 3 c
Stempel okolicznościowy -
(Numer w/g katologu Myślickiego) / 34 207 / GORDON BENNETT 1934 / WARSZAWA - 23.IX.1934 / Wysłano balonem „ LEGJONOWO ” kolor (czerwony, fioletowy)
/ 34 209 / GORDON BENNETT 1934 / WARSZAWA - 23.IX.1934 / Expedié par ballon „ LEGIONOWO ”
kolor (czerwony; lila), napis francuski.
Powyższe datowniki i stemple tylko z napisem balonu "Syrena" na przesyłkach, również znalazły się w workach, które przewiózł balon "Legionowo".
Zastosowano nalepkę Międzynarodowych Turniejów Lotniczych „CHALLENGE - GORDON BENNETT" wydaną przez Aeroklub RP, spotykaną na niektórych przesyłkach (5 gr. kolory gr./cr./bia.)
Aeroklub RP od maja 1934 roku reklamował zawody balonowe oraz CHALLANGE stosując na korespondencji firmowej frankaturę mechaniczną.
Przesyłka dla balonu "Syrena" z wyróżnikiem "a"
Przesyłka dla balonu "Legionowo" z wyróżnikiem "a"
Przesyłka dla balonu "Legionowo" bez drugiego stempla w języku francuskim z wyróżnikiem "b"
Przesyłka dla balonu "Syrena" bez drugiego stempla w języku francuskim z wyróżnikiem "b"
Przesyłka dla balonu "Legionowo" z wyróżnikiem "b"
Przesyłka dla balonu "Legionowo" z wyróżnikiem "c" bez drugiego stempla w języku polskim.
Przesyłka dla balonu "Legionowo" z dwoma stemplami w języku polskim i francuskim, z wyróżnikiem "c".
