Po dwuletniej przerwie zorganizowano w Poznaniu w 1971 roku pocztę balonową w ramach obchodów 50 – lecia Międzynarodowych Targów Poznańskich. 9 października z okazji święta filatelistów – „Dnia Znaczka”, odbył się w Poznaniu inauguracyjny lot nowo wykonanego balonu SP-BZF „Stomil” o pojemności 2200 metrów sześciennych. Powłoka tego olbrzymiego balonu została wykonana w produkcji pozaplanowej przez pracowników Grudziądzkich Zakładów Przemysłu Gumowego „Stomil” a następnie przekazana w użytkowanie sekcji balonowej Aeroklubu Poznańskiego. Wszystkie balony, które dotychczas startowały w poprzednich lotach, uległy w międzyczasie uszkodzeniu lub zniszczeniu i nie nadawały się do dalszego użytku.
Również i ten balon po półtorej godzinie lotu na wschód, po przebyciu 55 km, wskutek podjętej decyzji lądował na łące PGR Odrowąż, okolonej kępami krzaków i małych drzew. Przy podejściu do lądowania nagły podmuch wiatru spowodował, że sznury łączące gondolę z balonem uderzyły w przewody telefoniczne. W wyniku zderzenia z linia telefoniczną, liny podtrzymujące kosz gondoli zostały przecięte, a gondola wraz z załogą spadła z wysokości około 10 metrów na ziemię. 3-osobowa załoga została ranna i po wypadku przewieziona do szpitala w Gnieźnie. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności załoga tylko poturbowana.
Odcięty od gondoli w wyniku zderzenia z linią telefoniczną uwolniony balon poszybował dalej. Po przybyciu dalszych 58 km z nieustalonych przyczyn balon zapalił się w powietrzu na wysokości około 400 m. Płonące szczątki powłoki balonu i olinowanie spadły w okolicach Sompolna do małego jeziorka.
Ponieważ balon był ubezpieczony na dość wysoką sumę, dlatego z uzyskanych w ten sposób funduszów został w najbliższym czasie zbudowany nowy balon, również o pojemności 2200 m3. Starania w tej sprawie podjął już Aeroklub Poznański w Zakładzie Przemysłu Gumowego.
Zarząd Okręgu PZF w Poznaniu w porozumieniu z Aeroklubem Poznańskim zorganizował pocztę balonową na podstawie uzyskanego zezwolenia Ministerstwa Łączności nr PRK-40 z dnia 8.IX.71 r.
W związku z tym wydano:
1. Nalepki balonowe
Nalepki wydrukowano:
- na papierze znaczkowym, podgumowanym, w arkusikach po 4 nalepki i 4 przywieszki, nieząbkowane w nakładzie 19828 sztuk (4957 arkusików) oraz
- na papierze białym bezdrzewnym III kl, niegumowane w arkusikach po 4 nalepki i 4 przywieszki , nieząbkowane w nakładzie 10000 sztuk (2500 arkusików).
Arkusik nalepek na papierze podgumowanym
Ramka arkusików, nalepek i przywieszek została wydrukowana w kolorze karminowym. Na górnym marginesie arkusika umieszczono napis „50-lecie Międzynarodowych Targów Poznańskich” – w kolorze białym, na dolnym – „Lot balonowy z okazji Dnia Znaczka” oraz metryczkę „PZF Poznań 37/71 n.7500 ark” – w kolorze białym, a w kolorze niebieskim metryczkę drukarni „PZGK 6 – 7420/71 – 7500”.
Nalepki i przywieszki mają markowane ząbkowanie w kolorze białym. Na nalepkach balonowych umieszczono sylwetkę balonu, który przed stu laty startował w Paryżu – w kolorze karminowym. U góry napis „Przesyłka balonowa Poznań 1971”, obok balonu umieszczono emblemat MTP, a u dołu stylizowaną panoramę Międzynarodowych Targów Poznańskich i napis „3 zł zbiórka na PZF” – w kolorze ciemnoniebieskim.
W całym nakładzie po pierwszej nalepce w górnym rzędzie po lewej stronie nie wydrukowano roku „1971”.
Obok nalepek umieszczono:
a) w górnym rzędzie po prawej stronie nalepek przywieszki:
pierwsza – przedstawiająca emblemat MTP i daty 1921-1971 – w kolorze ciemnoniebieskim oraz czterowierszowy napis
„50 lat/Międzynarodowych/Targów/Poznańskich” – w kolorze karminowym;
druga – przedstawiająca reprodukcję „100M” dodatkowego znaczka opłaty lotniczej „Aero-Targ Poznań 1921” używanego w czasie trwania I Międzynarodowych Targów Poznańskich w 1921 r. jako opłaty dodatkowej za przewóz listów lotniczych – w kolorze ciemnoniebieskim oraz czterowierszowy napis „50 lat Poczty Lotniczej w Polsce” – w kolorze karminowym;
b) w dolnym rzędzie po lewej stronie nalepek przywieszki:
pierwsza – przedstawiająca stylizowaną kopertę i gęsie pióro – w kolorze ciemnoniebieskim oraz trzywierszowy napis „Dzień Znaczka 1971” – w kolorze karminowym;
druga – przedstawiająca emblemat Światowej Wystawy Filatelistycznej „Polska 73”, która odbyła się w Poznaniu z okazji 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika – w kolorze ciemnoniebieskim oraz czterowierszowy napis „Światowa Wystawa Filatelistyczna” – w kolorze karminowym.
Występują 2 rodzaje arkusików gumowanych o różnych grubościach papieru : a) 0,08 mm b) 0,11mm.
Znana jest również odbitka szczotkowa arkusika ( czarna ) na papierze niegumowanym pochodząca z początkowej fazy druku gdzie na pierwszej nalepce jest rok 1971. Widocznie data albo została uszkodzona i spiłowana lub odpadła. Dlatego nie ma jej na nalepkach definitywnych.
Powstała w czasie druku nalepek makulatura oraz klisze zostały komisyjnie unieważnione i zniszczone przez spalenie. Cały nakład nalepek balonowych został rozsprzedany.
Komplet nalepek z przywieszkami w różnych układach w jakich mogą znależć się przesyłki balonowe:
2. Koperty dla poczty balonowej
Do wykonania nadruku użyto białych kopert. Koperty do lotu papier gruby biały lub gruby kremowy. Znane też koperty białe papier cienki, wewnątrz poddruk giloszowy.
Inny nakład kopert. Na dole koperty brak nadruku.
Na stronie adresowej wydrukowano:
- w lewym dolnym narożniku winietkę przedstawiającą reprodukcję „25M” dodatkowego
znaczka opłaty lotniczej „Aero-Targ Poznań 1921” – w kolorze karminowym, obramowaną w postaci ząbkowania; napisy: nad winietką „50-lat M.T.P.” i pod winietką „Lot balonowy z okazji Dnia Znaczka – Poznań 9.X.71 r.” oraz metryczki „PZF Poznań 36/71 n. 10000” i (drukarni) „PZGK 6-7420/71” – przy nakładzie pierwszym oraz „PZGK 6-7751/71-8000” przy nakładzie drugim – w kolorze ciemnoniebieskim;
- w prawym dolnym narożniku umieszczono napis „Expres poczta balonową” – w kolorze białym na karminowym tle;
- na brzegach koperty wydrukowano przerywaną ramkę – w kolorze karminowym,
Koperty wydrukowano w dwóch nakładach:
- pierwszy w ilości 9441 sztuk,
- drugi w ilości 7593 sztuki, z czego sprzedano 16223 sztuk, pozostałe 811 kopert
przeznaczono na makulaturę.
W myśl zarządzenia DOPiT w Poznaniu Nr PP 406/71 z dnia 16.IX.1971 r. – do przewozu balonem dopuszczono zwykłe ekspresowa listy i kartki pocztowe – adresowane do odbiorców w kraju i za granicą, opłacone znaczkami pocztowymi wg normalnych stawek taryfy pocztowej i opatrzone specjalnymi nalepkami balonowymi wydanymi przez Zarząd Okręgu PZF w Poznaniu z napisem „Przesyłka balonowa Poznań 1971” w cenie 3 zł za sztukę. Przesyłki przeznaczone do przewozu balonem były nadawane w Urzędzie Pocztowo-Telekomunikacyjnym Poznań 9 lub przesłane pocztą pod tym adresem.
Znaczki pocztowe na wszystkich przesyłkach przeznaczonych do przewozu balonem ostemplowano datownikiem okolicznościowym „Dnia Znaczka” stosowanym przez Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny Poznań 9. Nalepki balonowe unieważniono specjalnym owalnym stemplem kauczukowym w kolorze fioletowym, z napisem „Przewieziono balonem – Poznań 9.X.1971”. W środku stempla umieszczono stylizowaną sylwetkę balonu i napis „SP-BZF Stomil”. Wszystkie przesyłki balonowe zostały ponumerowane kolejno numeratorem.
9 października 1971 r. o godz. 14,02 z boiska sportowego przy ul. Olimpijskiej w Poznaniu wystartował balon „SP-BZF Stomil” zabierając 4 zaplombowane worki pocztowe o łącznej wadze 84,9 kg z zawartością 16324 przesyłek balonowych.
Balon „SP-BZF Stomil” pilotowany przez Władysława Rewakonicza oraz członków załogi płk. Kazimierza Pieniążka i mgr Wojciecha Jaworowicza Z Aeroklubu Poznańskiego uległ katastrofie o godz. 15,40 przy lądowaniu na łąkach PGR wsi Odrowąż koło Witkowa pow. Gniezno.
Znajdujące się w koszu gondoli worki z pocztą balonową nie uległy zniszczeniu i zostały dostarczone do najbliższego Urzędu Pocztowo-Telekomunikacyjnego w Witkowie o godz. 18,30 przez ekipę ratunkową. Wszystkie przesyłki pocztowe ostemplowano datownikiem pocztowym tego urzędu z datą 9.10.71 godz. 19,00, a następnie skierowane do adresatów normalną drogą pocztową jako przesyłki ekspresowe.
Co prawda opisany jest wszędzie tylko jeden datownik odbiorczy, ale w swoich zbiorach posiadam całostkę z inną godziną na stemplu odbiorczym:
Przesyłka z godziną "9" na stemplu odbiorczym
Przesyłki w różnym układzie nalepek z godziną "19" na stemplu.
Abklacz arkusika z okazji Dnia Znaczka w 1971 r.
Koperta - makulatura.
Przesunięcie napisów na przywieszce balonowej.
Różne układy nalepek.
Silne przesunięcie barwy niebieskiej na nalepce.
Podwójny druk barwy czerwonej.
