Poczta balonowa - Epopeja Balonowa

Spis treści

Dni Krakowa

I bardzo dobrze, że są ludzie, którzy wracają do pozytywnych sytuacji w naszym kraju, nawet i przedwojennych. Takim wydarzeniem była Poczta Balonowa z okazji Dni Krakowa w 1936 roku.

Bardzo miłą niespodziankę sprawili organizatorzy tegorocznej „Poczty Balonowej”: Biuro Marketingu i Filatelistyki, Koordynator ds. Filatelistyki, Poczta Polska S.A. Region Sieci w Krakowie, Urząd Pocztowy Kraków 1, którzy uwzgędniając przedwojenną pocztę balonową oraz otwarcie wystawy pt.”Przepis na Kraków Jerzego Dobrzyckiego” organizowaną przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa w Kamienicy Hipolitów w Krakowie stanęli na wysokości zadania.

Co prawda sam lot balonowy nie doszedł do skutku, z powodu złych warunków atmosferycznych, co zostało uwzględnione stemplem na przesyłkach, ale wielkie uznanie za tą inicjatywę.

Kiedy dzwoniłem do muzeum w Krakowie celem zorientowania się kto ewentualnie mógłby podpowiedzieć coś na temat poczty balonowej, trafiłem na Pana Roberta Gawła autora projektu datownika okolicznościowego i kartki pocztowej dla tej poczty balonowej, który podpowiedział, że "całe to zamieszanie to przez kuratorkę wystawy, Panią Katarzynę Winiarczyk".

Bardzo oryginalny przepis – przepis na Kraków napisał przed laty wieloletni dyrektor MHK – historyk sztuki Jerzy Dobrzycki (1900-1972).

Ideą przyświecającą Dobrzyckiemu było pokazanie dziedzictwa i bogatej tradycji Krakowa w sposób nowoczesny i przystępny. Jego Kraków był miastem, które na polu kultury i sztuki nie mogło mieć sobie równych w całej Polsce. Przepis na tak widziany Kraków miał dwa zasadnicze składniki. Przed II wojną światową była to działalność Dobrzyckiego w Miejskim Biurze Propagandy w Krakowie i opracowanie programu Festiwalu Sztuki Dni Krakowa. Po wojnie głównym składnikiem „przepisu” stała się praca Dobrzyckiego na polu budowania fundamentów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Jerzy Dobrzycki znany jest jako inicjator konkursu na najpiękniejsze szopki krakowskie i opiekun pochodu Lajkonika.

Moim zdaniem, jakby było więcej takich "zamieszań" to te poczty specjalne nie byłyby tak ubogie w ilości organizowane w kraju.

Ale szczególne uznanie za organizację Poczty Balonowej należy się Pani Bogusławie Konieczny:
- Regionalny Koordynator ds. Filatelistyki w Krakowie;
- Biuro Marketingu i Filatelistyki;
Zapewne Pani Bogusława będzie wysyłała kartkę na stoisku poczty balonowej.

Cofnę się do roku 1936, kiedy to z okazji Dni Krakowa balon "Kraków" trzy razy przewiózł pocztę balonową. Mój sympatyczny Kolega Pan Adam Głowacz, który posiada wielką wiedzę i ogromne ilości materiału dotyczacych poczt balonowych przedwojennych jak i powojennych, a z których to materiałów i wiedzy Pana Adama często korzystam, przysłał mi artykuły z prasy przedwojennej dotyczącej tych lotów. Chciałbym tu je przedstawić, gdyż właśnie wzorując się na tych pocztach miał mieć miejsce przewóz tegorocznej poczty balonowej.

Prasa codzienna informowała czytelników o organizowanej imprezie, oraz o planowanym przewozie poczty balonami. Jeden z takich artykułów zamieściła POLSKA ZACHODNIA w nr 160 z 13.06.1936 r., w artykule:

Poczta balonowa „Dni Krakowa"

Komitet Obywatelski „Dni Krakowa” w porozumieniu z Ligą Obrony Powietrznej I Przeciwgazowej przygotował niezwykle osobliwą i niewidzianą dotąd imprezę „poczty balonowej”, która obudzi najwyższe zainteresowanie wśród szerokich kół uczestników „Dni Krokowa”, a zwłaszcza wśród filatelistów. Mianowicie w najbliższa niedzielę lub poniedziałek wzleci z błoń krakowskich ku niebu wielki balon „Kraków”. Balon ten zabierze z sobą pocztę skierowaną do którejkolwiek miejscowości w Polsce lub zagranicą. Korespondencja będzie umieszczona w wydanych na ten cel specjalnych kopertach z nadrukiem, zaopatrzonych w znaczki pocztowe i nalepkę, LOPP oraz napis „Poczta balonowa Kraków”. Po wylądowaniu w niewiadomym miejscu załoga balonu przekaże całą korespondencję najbliższemu urzędowi pocztowemu który z kolei prześle wszystkie listy do rąk adresatów, Obywatelski Komitet „Dni Krakowa” żywi nadzielę, że z poczty tej skorzystają bardzo liczne zastępy Krakowian i uczestników „Dni Krakowa”, pozyskując tym sposobem niezwykłą osobliwość filatelistyczną , a równocześnie wspierając ofiarą LOPP.

(Artykuł o powyższej treści zamieścił również ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY (Nr 162 - Kraków, piątek, 12.06.1936 r.), podając dalsze informacje:
Poczta balonowa „Dni Krakowa”.
Komitet Obywatelski „Dni Krakowa” w porozumieniu z Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej przygotował niezwykle osobliwą i niewidzianą dotąd imprezę „poczty balonowej”, która obudzi najżywsze zainteresowanie wśród szerokich kół uczestników „Dni Krakowa”, a zwłaszcza wśród filatelistów. Mianowicie w najbliższą niedziele lub poniedziałek wzleci z błoń krakowskich ku niebu wielki balon „Kraków”. Balon ten zabierze z sobą pocztę, skierowaną do którejkolwiek miejscowości w Polsce lub zagranicą. Korespondencja będzie umieszczona w wydanych na ten cel specjalnych kopertach z nadrukiem, zaopatrzonych w znaczki pocztowe i nalepkę L. O. P. P. oraz napis „Poczta balonowa Kraków”.
Po wylądowaniu w niewiadomym miejscu załoga balonu przekaże całą korespondencje najbliższemu urzędowi pocztowemu, który zkolei prześle wszystkie listy do rąk adresatów.
Obywatelski Komitet „Dni Krakowa” żywi nadzieję, że z poczty tej skorzystają bardzo liczne zastępy Krakowian i uczestników „Dni Krakowa”, pozyskując tym sposobem niezwykłą osobliwość filatelistyczną, a równocześnie wspierając ofiarą L. O. P. P.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY (Nr 163 - Kraków, sobota, 13.06.1936 r.):
Koperty i kartki dla poczty balonowej.
Jak donosiliśmy, na „Dni Krakowa” zostanie specjalnie uruchomiona poczta balonowa. Balony będą wylatywały dwa razy tygodniowo.
Wydane zostaną specjalne koperty i kartki z inicjałami „Dni Krakowa”. Cena koperty 50 groszy, kartki 40 gr. Listy i kartki nabywać można w ośrodku Propagandy LOPP, ul. Pierackiego 1 i w komitecie „Dni Krakowa”. Inne koperty i kartki do balonów przyjmowane nie będą.
W miejscach sprzedaży umieszczono skrzynki. gdzie należy wrzucać korespondencje dla poczty balonowej. Oplata na list wynosi 75 groszy, na kartkę 65 groszy w znaczkach pocztowych.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY w nr 165 (Kraków, poniedziałek, 15.06.1936 r) pisał:

Baczność filateliści!
W lokalu P. Z. Tur przy ul. Lubicz 4, w kioskach na kiermaszu krakowskim obok parku Jordana, oraz w punktach ogłoszonych afiszami nabywać już można koperty przeznaczone dla korespondencji, która przekazana zostanie adresatom pocztą balonową „Dni Krakowa”.
Znaczki i koperty stanowić będą nadzwyczajną osobliwość filatelistyczną.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY (Nr 164 - Kraków, niedziela, 14.06.1936 r)

W związku z „Dniami Krakowa” uruchomiony został na Błoniach krakowski ruchomy urząd pocztowo-telegraficzny, mieszczący się w samochodzie.
Ag. Fot. „Światowida”

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY w nr 165 (Kraków, poniedziałek, 15.06.1936 r) pisał:
Poczta balonowa.

Komitet Obywatelski „Dni Krakowa” wspólnie z zarządem okręgu wojewódzkiego L. O. P. P. i sekcją balonową aeroklubu krakowskiego organizują ciekawą imprezę „poczty balonowej” dla uczestników „Dni Krakowa” i filatelistów.
W okresie trwania „Dni Krakowa” odbędzie się kilka lotów balonu „Kraków"”, który zabierze z sobą pocztę. nadaną w Krakowie i w miejscu, lądowania przekaże poczcie do rozsyłki adresatom w Polsce i zagranicą.
Korespondencję można przesyłać wyłącznie w kopertach wzgl. na kartkach specjalnie na ten cel przygotowanych, które są do nabycia wyłącznie na terenach miasta Krakowa, Cena koperty 50 gr., kartki 40 gr.
Koperty i kartki będą zaopatrzone w odpowiednie nadruki „Dni Krakowa", oraz „Balonu Kraków”, a poczta będzie kasowała znaczki specjalnym kasownikiem „Dni Krakowa”.
Opłata pocztowa na listy i kartki wynosi cenę normalnej opłaty ekspresowej. — Zaadresowane kartki i listy należy wrzucać do zwykłych skrzynek pocztowych.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY w nr 168 (Kraków, czwartek, 18.06.1936 r.), pisał:
Dziś wzlot balonu wolnego „Kraków”.
Przewidziany programem „Dni Krakowa” wzlot balonu wolnego „Kraków” odbędzie się już dziś we środę, o godzinie 18-tej. wieczorem. Start balonu nastąpi z błoń krakowskich.
Balon poza obsługa, zabierze również „pocztę balonowa”, którą w miejscu lądowania przekaże poczcie do normalnej rozsyłki adresatom.
Wzlot balonu „Kraków” będzie niewątpliwie jedną z ciekawych atrakcyj „Dni Krakowa” i zgromadzi na miejscu startu tłumy chętnych zobaczenia tego niecodziennego widowiska.
Koperty i kartki na pocztę balonową są już do nabycia w miejscach uwidocznionych na afiszach zaś w dniu startu czynny będzie specjalny kiosk na błoniach.
A więc uczestnicy „Dni Krakowa” i „Filateliści” juz tylko jeden dzień — dzieli nas od możliwości przesłania drogą powietrzną, pozdrowień z Krakowa.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY (Nr 169 - Kraków, piątek, 19.06.1936 r.) podał;
Start balonu „Kraków”.
(zg) Wczoraj o godzinie 6 wieczorem wystartował z błoń krakowskich balon „Kraków”, pilotowany przez pil. Włodarczyka z Aeroklubu krakowskiego.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY Nr 171 – (Kraków, niedziela, 21.06.1936 r.), pisze:

Stempel pocztowy z „Dni Krakowa”.
W czacie „Dni Krakowa” korespondencja nadawana na poczcie ruchomej, mieszczącej się w samochodzie pocztowym naprzeciw Domu Piłsudskiego, przy al. 3-go Maja jest zaopatrywana tam odciskiem pieczęci: „Poczta ruchoma — Dni Krakowa od 10/6 do 24/6 1936”.
Pieczęć ta znajduje ale jedynie na tej poczcie ruchomej i tam należy się zgłaszać po jej odcisk. --- W innych urzędach pieczęci takiej niema.

II. lot balonu „Kraków”.
W niedzielę dnia 31 bm. odbędzie się II. wzlot balonu wolnego „Kraków” z Błoń Krakowskich o godzinie 8 wieczorem.
Koperty i kartki na pocztę balonową należy wrzucać do skrzynek pocztowych najpóźniej w niedzielę, do rodziny 14-tej.
A więc wszyscy ci, którzy nie mieli możności skorzystać z poczty balonowej, mają obecnie okazję by przesłać artystycznie przemyślane koperty i kartki z pozdrowieniami z Krakowa.
Dochód z kopert i kartek — przeznaczony jest na L. O. P. P. Kartki i koperty nabywać można w miejscach podanych w afiszach.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY Nr 173 – (Kraków, wtorek, 23.06.1936 r.):
(zg) BALON „KRAKÓW” WYLĄDOWAŁ NA WOLI JUSTOWSK1EJ.
W niedzielę wystartował ponownie balon „Kraków” z błoń krakowskich zabierając liczną pocztę. Balon pilotował p. Mysłowski. kierownik sekcji balonowej Aeroklubu Krakowskiego. Na starcie zgromadziła się liczna publiczność. Balon wzniósł się w powietrze i poszybował w kierunku Kopca Kościuszki. Po krótkim locie — balon wylądował na Woli Justowskiej.

ILUSTROWANY KURYER CODZIENNY Nr 178 – (Kraków, niedziela, 28.06.1936 r.):
III-ci i ostatni wzlot balonu „Kraków" z pocztą balonową.
Ostatni wzlot balonu wolnego „Kraków” z pocztą balonową, odbędzie się w poniedziałek lub we wtorek dnia 29 lab 30 czerwca br. o godzinie 18-tej z błoń krakowskich. Listy i kartki poczty balonowej, należy wrzucać do skrzynek pocztowych najpóźniej do wieczora dn. 28 bm., natomiast w Urzędzie Pocztowym Nr. 2, można doręczać do godz. 16-tej dnia 29 b. m. tj. na 2 godziny przed wzlotem balonu.
A więc, wszyscy Ci, którzy dotychczas nie skorzystali z poczty balonowej, mają jeszcze jedyną okazją, by przesłać „Pocztą Balonową” oryginalne koperty i kartki „Dni Krakowa” z pozdrowieniami z Krakowa.
Kartki t koperty nabywać można w miejscach podanych w afiszach.

Ciekawą notatkę pod względem zawartej informacji, opublikował na swych łamach dziennik:
„ILUSTROWANA REPUBLIKA” w nr 159 (Łódź, czwartek 11.06.1936 r.), pisząc:
Poczta na balonie „Kraków”
Z okazji „Dni Krakowa”, który organizuje komitet obywatelski grodu podwawelskiego z inicjatywy L. O. P. P. — w czasie od 10 do 24 b. m. a więc przez dwa tygodnie będziemy mieli możność nadawania zwykłych, nieprzekraczających 20 gramów wagi listów i kartek pocztą balonową. Codziennie wzlatywać będzie w Krakowie balon „Kraków”, który zabierze pocztę i odstawi do najbliższego urzędu pocztowego w kraju, stamtąd do miejsca przeznaczenia.
Listy i kartki nosić będą odpowiednie pieczęcie i stanowić będą ciekawą pamiątkę, przedstawiającą dużą, wartość również dla niefilatelistów.
Karty na pocztę balonową wydaje L. O. P. P.
Z notatki wynika że loty z pocztą odbywać się będą codziennie od 10 do 24 czerwca.

O tej poczcie balonowej możemy przeczytać w artykułach zamieszczonych w prasie filatelistycznej:
ILUSTROWANY KURIER FILATELISTYCZNY Nr 129/130 – czerwiec-lipiec 1936 r., str. 29-30
Wacław Kalinowski - Katowice.
W POGONI ZA POCZTĄ BALONOWĄ.
Ostatnie wreszcie trzy loty odbyły się w Krakowie w czasie t. zw. „Dni Krakowa”
Pierwszy odbył się 17 czerwca i trwał zaledwie pół godziny. Balon „Kraków” kierowa-ny przez p. Mysłowskiego uniósłszy się z błoń krakowskich, nie, opuścił nawet granic miasta, gdyż wylądował w pobliżu Wawelu. Przyczyną tak krótkiego lotu był niewłaściwy gaz użyty da napełnienia balonu,
Drugi lot urządzony w niedzielę 21 czerwca był bardziej udatny, gdyż ten sam balon zdołał opuścić miasto i lądował w Woli Justowskiej miejscowości położonej tuż pod Krakowem.
Trzeci i ostatni lot tego balonu odbył się dnia następnego t. j. w poniedziałek 22, czerwca. Przesyłki zabrane przez ten balon w tych lotach otrzymały nie mniej ładny od poprzednich kasownik pamiątkowy (rys: 5) a ponadto fioletową pieczątkę wedle rys. 5a.
Największą jednak tegoroczną atrakcją dla zbieraczy interesujących się pocztą balonową będą niewątpliwie, tradycyjne zawody o puchar Gordon-Bennetta dzięki, którym Polska zdobyła czołowe stanowisko w tej dziedzinie aeronautyki.
A może nasze władze pocztowe sprawią spragnionym rzeszom filatelistycznym milą niespodziankę w postaci pierwszych oficjalnych znaczków poczty balonowej ?

Czekamy !

Uzupełnię tylko miejsca lądowania balonu "Kraków":

I LOT - 17. VI - Kraków (stempel okrągły, czarny) „KRAKÓW 2 - 17. VI. 1936 *”
II LOT - 21. VI. - Mydlniki (stempel okrągły czarny) „MYDLNIKI . 21. VI. 36 * a *”
III LOT - 29. VI. - Alwernia (stempel czarny okrągły) „ALWERNIA. 30. VI. 36. 9 * b*

Kartka, którą poniżej przedstawiam znajdzie swoje miejsce w zbiorze tych wszystkich poczt krakowskich, a awers i rewers tej kartki znalazł odbicie na przesyłkach, które wykonałem dla przewiezienia tegorocznej poczty balonowej.

Taka poczta miała się odbyć w dniu 04 września 2014 r. na Małym Rynku w Krakowie. Do przewozu „Pocztą Balonową” zostały dopuszczone listy priorytetowe i ekonomiczne krajowe i zagraniczne, nierejestrowane i polecone oraz kartki pocztowe opłacane zgodnie z obowiązującymi cennikami za usługi pocztowe w obrocie krajowym i zagranicznym.
-listy polecone PR-krajowe -9
-listy polecone EK - krajowe -33
-listy PR -krajowe -19
-listy PR -zagranica -10
-listy EK- krajowe -49
-kartki PR- krajowe -37
-kartki PR- zagranica -3
-kartki EK- krajowe -82.

Na stoisku w Małym Rynku przyjęto 189 przesyłek do wysłania Pocztą Balonową:
-listy PR -krajowe -3
-listy EK- krajowe -2
-kartki PR- krajowe -40
-kartki PR- zagranica -4
-kartki EK- krajowe -140.
Łącznie do przewozu balonem przygotowano 431 przesyłki.

Opracowywaniem przesyłek filatelistycznych przeznaczonych do przewozu pocztą specjalną a także obsługą stoiska filatelistycznego zajmowały się asystentki UP Kraków 1 Halina Gniadek i Lucyna Bednarczyk.

Przesyłki zostały oklejone nalepką z napisem „Poczta Balonowa Pilot Adam Jaskólski” oraz ostemplowane datownikiem okolicznościowym z hasłem „ Poczta Balonowa MHK”.

Niestety z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych, balon nie wystartował.

Worek z przyjętymi przesyłkami został przekazany do UP Kraków 1.