Przy akompaniamencie orkiestr dętych oficjalnie otwarte zostały Dni Gorlic i zainaugurowane obchody 100-lecia Bitwy Gorlickiej. Gorliczanie podziwiali musztrę paradną w wykonaniu mundurowych ze Straży Granicznej w Nowym Sączu. Na rynku zaprezentowały się grupy rekonstrukcyjne, które wzięły udział w widowisku w Sękowej.
Bitwa pod Gorlicami uchodzi za jedną z największych, a zarazem najważniejszych bitew frontu wschodniego I wojny światowej. Natomiast Operacja Gorlicka wpłynęła w znaczący sposób na losy wojny, a w konsekwencji na możliwość odrodzenia się Państwa Polskiego.
Zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 r. stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu konfliktu zbrojnego. Państwa europejskie przygotowywały się do wojny już od wielu lat. Ustalony podział kontynentu na państwa wchodzące w skład tzw. Trójprzymierza i Trójporozumienia dał o sobie znać miesiąc później. 28 lipca rozpoczęła się wojna zwana przez ówczesnych Wielką, Światową lub Wszechświatową.
Program obchodów jubileuszu był przeogromny i bardzo bogaty w wydarzenia. Wspomnę tylko kilka z nich:
1. Międzynarodowa konferencja poświęcona działaniom lotnictwa wojskowego Austro-Węgier na froncie wschodnim Wielkiej Wojny, przybliżyła znaczenie lotnictwa podczas I wojny światowej oraz bitwy gorlickiej. Była także okazją do przypomnienia postaci pochodzącego z podgorlickiej Mszanki prof. Franciszka Janika – konstruktora samolotów, pilota i zwycięzcy wielu zawodów balonowych.
2. Konkursy tematyczne dotyczące 100. rocznicy bitwy pod Gorlicami były realizowane w ramach przedsięwzięcia „Rozwinąć skrzydła, pamiętając o przeszłości”. Motywami przewodnimi konkursów były ojczyzna i słowa św. Jana Pawła II: „Ojczyzna – kiedy myślę – wówczas wyrażam siebie i zakorzeniam, mówi mi o tym serce, jakby ukryta granica, która ze mnie przebiega ku innym…”.
3. Koncert artystów inspirujących się muzyką tradycyjną narodów, które brały udział w bitwie gorlickiej.
4. Konferencja naukowa obejmował różnorodne aspekty bitwy gorlickiej oraz operacji gorlicko-tarnowskiej, była mowa także o wojennych nekropoliach, w tym o ich architekturze i działaniach konserwatorskich.
5. Na cmentarzu nr 91 w Gorlicach, w miejscu wiecznego spoczynku niemal tysiąca żołnierzy, przedstawiciele różnych wyznań odmówili modlitwę ekumeniczną w intencji poległych w bitwie pod Gorlicami.
6. Przemarsz ulicami miasta oddziałów rekonstrukcji historycznej w mundurach formacji biorących udział w bitwie pod Gorlicami. Rekonstruktorom towarzyszyć będą orkiestry wojskowe z Austrii, Czech, Niemiec, Polski i Węgier.
7. Pokaz musztry paradnej w wykonaniu grup rekonstrukcji historycznej z Austrii, Niemiec, Rosji, Węgier oraz innych państw zamieszkiwanych przez narody, które brały udział w bitwie gorlickiej. Członkowie poszczególnych grup ubrani w mundury formacji uczestniczących w bitwie pod Gorlicami w 1915 roku zaprezentowali na gorlickim Rynku charakterystyczne dla reprezentowanego oddziału elementy treningu wojskowego – przemarsze, pokazy z bronią itp.
8. Orkiestra wraz z solistami zaprezentowała pieśni i piosenki patriotyczne: Warszawiankę, Marsz Pierwszej Brygady, Przybyli ułani pod okienko i wiele innych.
9. Koncert poświęcony żołnierzom poległym podczas bitwy gorlickiej i na wszystkich frontach I wojny światowej oraz ówczesnej tragedii ludności Gorlic.
10. Uczestnicy marszu przeszli na cmentarze wojenne w swoich miejscowościach, aby uczcić pamięć poległych i oddać im hołd.
11. Pokaz repliki pierwszego balonu braci Montgolfier w formie rekonstrukcji przygotowań do startu. Pokaz wykonała ekipa lotnicza w kostiumach z epoki, z towarzyszeniem rekwizytów, efektów pirotechnicznych i stylowej muzyki.
Dla mnie najistotniejszą sprawą obchodów rocznicowych była poczta balonowa. Zresztą "Gorlicka Poczta Balonowa" weszła już w stały repertuar obchodów rocznicowych. Wszystki te poczty są opisane na mojej stronie internetowej, a poniżej przedstawię kilka walorów z wcześniejszych obchodów, a które to nie są umieszczone w poszczególnych artykułach.
Gorlice, stadion OSiR 2 maja 2015 r. Godz. 18,55 nastąpił start balonu z pocztą balonową. Lądowanie 19,10 Gorlice okolice ul. Dukielskiej. Balon przewożący pocztę był jednocześnie "Lisem" w konkurencji polegającej na ściganiu go przez kolejne balony. Udział wzięło 6 balonów. Tą konkurencję wygrał Mirosław Rękas na balonie SP- BAS 'Mrówka" . Pilot oznaczył swoją pozycję nad lisem zrzucając na ziemię marker. Po zmierzeniu odległość pomiędzy lisem a markerem wyniosła 24m.
I tu wielkie podziękowania dla Panów: Ireneusza Brach Naczelnika UP Gorlice 1 oraz jak zwykle niezawodnemu pilotowi. instruktorowi balonowemu Krzysztofowi Rękas, który już kilka razy przewoził pocztę balonową, za pomoc w realizacji tego artykułu poprzez zdjęcia i opisy. Dzięki takim ludziom może istnieć ta strona internetowa, będąca pomocą dla wielu aerofilatelistów, a co i ostatnio zauważyłem młodych adeptów tego zbieractwa.
Załoga balonu:
Krzysztof Rękas – pilot;
Paweł Grzebyk – nawigator;
Naczelnik Urzędu Pocztowego w Gorlicach Ireneusz Brach;
Balon:
SP-BDH Montgolfier. Replika pierwszego balonu który uniósł ludzi. Wyprodukowany w roku 2009 w czeskiej firmie Kubicek Balloons. Własność polskiej firmy Roleski - wiodącego producenta sosów zimnych. Pojemność 2850. Maksymalna masa startowa 900 kg.
Przesyłki przygotowywali do wysyłki: kontroler - Ewa Ciastoń, asystent - Grzegorz Rodzinka.
Upoważnionym pracownikiem do przekazania przesyłek pilotowi był asystent Grzegorz Rodzinka.
Pocztą Balonową przesłano 425 przesyłek, w tym:
- kartki pocztowe ekonomiczne - 161szt
- kartki pocztowe priorytetowe - 71szt
- przesyłki listowe zwykłe ekonomiczne krajowe - 106szt
- przesyłki listowe zwykłe priorytetowe krajowe - 16szt
- przesyłki polecone ekonomiczne krajowe - 38szt
- przesyłki polecone priorytetowe krajowe - 7szt
- przesyłki listowe zwykłe ekonomiczne zagr. - 1szt
- przesyłki listowe zwykłe priorytetowe zagr. - 17szt
- kartka zwykła priorytetowa zagr. - 8szt
Pierwotnie lot miał się odbyć o godz. 6-tej rano, lecz ze względu na padający deszcz, lot przełożono na godziny wieczorne. Aura nie sprzyjała lotowi. Wiał mocny wiatr.
Balonowy Turniej Polski to cykl konkursów lotniczych, między innymi i Turniej Polski o Puchar Franciszka Janika, rozgrywany nad wybranymi miastami w Polsce. Jest imprezą zamkniętą , adresowaną wyłącznie do pilotów zawodowych. Ma wyłonić najlepszego aeronautę w precyzyjnym prowadzeniu balonu do celu. Aspiracją organizatora, jest połączenie konkursu lotniczego z widowiskiem i zabawą. Dlatego, obok rywalizacji sportowej, najważniejszym jest prezentacja kunsztu pilotażu wobec szerokiej publiczności. Konkurencje przeprowadzane są w taki sposób, aby balony były widoczne nad miastem, a osobną atrakcją mają być statyczne pokazy naziemne i wspólna zabawa z mieszkańcami.
Balonowy Turniej Polski o Puchar Franciszka Janika wygrał Filip Orłowski z Mościckiego Klubu Balonowego.
Poniżej zdjęcie z Balonowego Turnieju Polski - na zdjeciu "piloci" od lewej Tomasz Migurski, Leszek Mańkowski, Krzysztof Kocot, Paweł Orłowski, Filip Orłowski, Paweł Grzebyk.
Ciekawym elementem w turnieju jest szachownica. To logo cyklu Turniejów. Używany też jest jako wyróżnik Mościckiego Klubu Balonowego. W szachownicę wpisany jest widok wierzchołka balonu na ogrzane powietrze widziany od środka. Pan Krzysztof Rękas jest autorem tego znaku.
W dniach trwania uroczystości jak wspominałem wcześniej było bardzo dużo różnych imprez.
Kilka słów trzeba tu poświęcić prof. Janikowi, wszak zawody balonowe były poświęcone jego pamięci.
Człowiek uskrzydlony
Profesor Franciszek Janik – człowiek uskrzydlony, który całe swoje życie poświęcił lotnictwu. Pilot sportowy, wojskowy, szybowcowy, balonowy, skoczek spadochronowy, naukowiec, profesor Politechniki Warszawskiej, mechanik, konstruktor samolotów, budowniczy tunelu aerodynamicznego. Żył w latach 1900-1975. Pochodził z podgorlickiej Mszanki. Znany i ceniony w Polsce i na świecie, u nas niestety zapomniany... Zarząd Powiatu Gorlickiego oraz Starostwo Powiatowe w Gorlicach postanowili przypomnieć i uhonorować tę wybitną postać w 100. rocznicę Bitwy Gorlickiej. Ufundowano i uroczyście odsłonięto popiersie prof. Franciszka Janika, które znajduje się na dziedzińcu przed powiatową jednostką organizacyjną - Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w Gorlicach. Nadano jego imię nowoczesnej sali audiowizualnej w Centrum. Przybliżono dokonania profesora Janika specjalnym wykładem ph. „Franciszek Janik – zapomniana gwiazda polskiego sportu balonowego”, wygłoszonym przez dr. Zbigniewa Moszumańskiego z Warszawy podczas konferencji naukowej w kasztelu w Szymbarku.
Odsłonięcia popiersia prof. Franciszka Janika, wykonanego przez Zdzisława Tohla, dokonali: starosta Karol Górski, dyrektor CKPiU Adam Tarsa oraz Józef Marynowski, przyjaciel prof. Janika, były dyrektor Szkoły Podstawowej w Mszance.
Zwracając sie do zebranych gości starosta Karol Górski podkreślił, że upamiętnienie postaci wielkiego naukowca i światowej sławy lotnika prof. Franciszka Janika w formie popiersia przed Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego jest ze wszech miar uzasadnione, bo tutaj kształci się młodzież w zawodach technicznych i prof. Janik może być dla nich wzorem do naśladowania. Okolicznościową laudację wygłosił Krzysztof Mikruta, koordynator zespołu ds. promocji i informacji gorlickiego starostwa, a zarazem główny inicjator przywrócenia pamięci o tym wielkim rodaku. Mówił m.in. „Lotnicza pasja Franciszka Janika zaczęła się w dzieciństwie. Jako czternastolatek, w 1914 roku, zobaczył nad swoją wsią lecące samoloty austriackie „Albatrosy” i poszedł ich śladem z Mszanki do Bobowej, żeby przyjrzeć się im z bliska, a nawet je dotknąć. A potem przeszedł kilkanaście kilometrów do Szymbarku, żeby zobaczyć wojskowy balon obserwacyjny...” Franciszek Janik ukończył studia na Politechnice Lwowskiej. Należał do nielicznych lotników wszechstronnych. Był pierwszym cywilnym pilotem balonowym wyszkolonym w Polsce i zwycięzcą zawodów o Puchar Gordon-Bennetta. W czasie II wojny światowej był współorganizatorem batalionu oficerów lotnictwa polskiego w Lyonie, gdzie wykładał budowę płatowców i aerodynamikę. Pracował, jako szef kontroli technicznej wytwórni samolotów Tureckiej Ligi Lotniczej THK w Ankarze. Po wojnie podjął pracę w Instytucie Lotnictwa i na Politechnice Warszawskiej, gdzie wykładał teorię lotnictwa, konstruował i dokonywał ekspertyz lotniczych. Opublikował dziesiątki prac naukowych, książek, podręczników i skryptów. Nie sława i rozgłos – mawiał profesor Janik – lecz użyteczny wkład pracy niosącej postęp jest tym, co może każdy obywatel ofiarować Polsce, a człowiek uskrzydlony – lotnictwu.” Pod popiersiem prof. Franciszka Janika złożone zostały wieńce i wiązanki kwiatów.
W 100. rocznicę Bitwy pod Gorlicami oraz dla Balonowego Turnieju Polski o Puchar Franciszka Janika i Poczty Balonowej, Poczta Polska przygotowała dwie kartki pocztowe, natomiast Polski Związek Filatelistyczny Koło w Gorlicach dwie kartki pocztowe, kopertę oraz dwa arkusiki.
